Γράφοντας την εικόνα - Σχεδιάζοντας το ποίημα

                                         

καλλιγράφημα του Guillaume Apollinaire

Το ιστολόγιο αυτό δημιουργήθηκε με σκοπό να γίνει γνωστή η μάλλον παραμελημένη στην Ελλάδα - άγνωστη σχεδόν κι ανεξερεύνητη - οπτική ποίηση. Παράδοξο τούτο, όπως και τόσα άλλα άλλωστε, αν αναλογιστεί κανείς ότι η οπτική ή σχηματική ποίηση κατάγεται από την αρχαία Ελλάδα. Ο τίτλος "Je traverse la ville et je la coupe en 2" (Διασχίζω την πόλη και την κόβω στα 2) αποτελεί απόσπασμα από το πρώτο οπτικό ποίημα του Guillaume Apollinaire, με τίτλο "Lettre-Océan".
Η εναρκτήρια ανάρτηση αυτού του νέου ιστοτόπου, είναι δανεική και...αγύριστη. Μελίτα Τόκα-Καραχάλιου κι ένα αρκετά διαφωτιστικό άρθρο, πρωτοδημοσιευμένο στα 24γράμματα, του οποίου απόσπασμα αντιγράφεται εδώ.

“σχηματικά ή σχηματογραφικά ή καλλιγραφήματα είναι τα ποιήματα που είναι γραμμένα με τέτοιο τρόπο, ώστε οι στίχοι να σχηματίζουν μια γραφική παράσταση, μια συγκεκριμένη εικόνα” (Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων). Η σχηματική ποίηση είναι ένας ιδιαίτερος τρόπος γραφής που συνδυάζει την αρμονία αλλά και την …κίνηση μέσα από την αποτύπωση όχι απλά λέξεων αλλά ιδεών.Τις ρίζες αυτού του ιδιαίτερου και άγνωστου στους πολλούς σχηματικού τρόπου έκφρασης αναζητά η λογοτέχνης-ποιήτρια Μελίτα Τόκα Καραχάλιου και τις εντοπίζει στην Ελληνική ή Παλατιανή Ανθολογία, την Κιβωτό της Αρχαίας Ελληνικής Ποίησης από τον 7ο π Χ αιώνα έως τον 10ο μ .Χ. Από το Θεόκριτο και το Δωσιάδα έως τον Μαγιακόφσκι και τον Απολλινέρ, το ταξίδι στο παράξενο αυτό είδος λογοτεχνίας είναι μαγευτικό. Αν κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην παγκόσμια γραμματολογία σχετικά με τη σχηματική ποίηση, θα δούμε πως το σχηματικό ποίημα , το ιδεόγραμμα , έχει σχέση με το σύστημα γραφής που χρησιμοποιούσαν διάφοροι αρχαίοι λαοί , όπως οι αρχαίοι Αιγύπτιοι που χρησιμοποιούσαν τα ιερογλυφικά , οι λαοί της Μεσοποταμίας (ο κώδικας του Χαμουραμπί θεωρείται σαν γραφή σχηματικής ποίησης), οι Κινέζοι , οι Μάγιας είχαν ανάλογα συστήματα γραφής. Στην ποίηση οι πρώτοι που κάνουν χρήση του σχήματος παράλληλα με το λόγο για να εκφραστούν, είναι οι αρχαίοι Έλληνες. 

 Τα σχηματοποιήματα ονομάζονται από τους αρχαίους τεχνοπαίγνια. 

 Ο Θεόκριτος έγραψε τη Σύριγγα, ο Σιμίας ο Ρόδιος τις Πτέρυγες έρωτος , τον Πέλεκυ, το Ωόν χελιδόνος , ο Δωσιάδας ο Κρητικός έγραψε το Βωμό που είναι δωρικός και ο Βησαντίνος το Βωμό που είναι ιωνικός . Τα ποιήματα αυτά σώζονται στην Ελληνική Παλατιανή Ανθολογία. ( Δωσιάδα Βωμός επίγραμμα 26 , σε μετάφραση Γιάννη Τζανή).

[...]